موزه مجازی میراث معنوی ایران

انسان‌ها در طول تاريخ، براي حيات زنده، پويا وسبز خويش به کارها ويا نوآوري‌هايي دست زده‌اند که براي ما شگفتي را به ارمغان آورده است. آواز، موسيقي و نواهاي نخستين بشري و ابتدايي همانا کشف انسان براي التزاز و بهتر زيستن بوده است. از جمله نواها و آوازهاي نخستين که گاه آن را به اهورا مزدا مرتبط دانسته‌اند، هوره است. اينکه خواستگاه اصلي اين آواز بي بديل کجا بوده است به روشني بر ما معلوم  نيست. اما بي شک مي‌توان گفت کسانی که اين آواز را حفظ و صيانت کرده‌اند کردها بوده‌اند.

يک پژوهشگر ايلامي معتقد است کلمه هوره و نام‌گذاري آن قدمتي حدودا 7000ساله دارد و به دوران پيامبري زرتشت مي‌رسد. اما به اعتقاد برخي قدمت هوره به آواي اوليه بشر نيز نسبت داده مي‌شود.

هوره، يکي از آهنگ‌ها ومقام‌هاي کردي است که بيانگر داستان‌ها، قهرماني‌ها، عاشقي‌هاو حماسه‌هايي است که در ميان ايلات کرد رايج است. هوره را در گذشته، در ستايش اهورامزدا مي‌خواندند و پيروان يارسان اکنون نيز برخي از سروده‌هاي کتاب سرانجام (کتاب مقدس يارسان) را براي نزديکي به خدا همراه با نواي تنبور با هوره مي‌خوانند و براي همين است که عده‌اي مورخين و پژوهشگران کرد مي‌گويند هوره از اهوره (Ahura) پيوند يافته است؛ زيرا اهورا در اوستا از ريشه اهوي (Ahu) سانسکريت آمده، که به معني خدا، مولا وسرور است. در نزد هندوان آسوره، (Asura) از خدايان بزرگ به شمار مي‌رود  و کردان اکنون هوره را بيشتر در جنگ و نبرد، براي برانگيختن جنگ‌جويان مي‌خوانند تا پيروز شوند.

نام ديگر هوره، گوراني (Gorani) مي‌باشد. واژه گوراني يا گبراني از واژه گبر يا گور(Gawr) گرفته شده است که به معني نا اسلام و غيرمسلمان است. چون در آغاز رواج اسلام هر آوازي که ستايش اسلامي در آن نبوده از آن پيشگيري مي‌شده است به همين سبب آن را گبراني گفته‌اند. واژه کفر نيز از اين ريشه است.

کزه، (Keza) نيز نوعي هوره است که با صداي نرم و با سوز و گداز خوانده مي‌شود.

از ديگر مقام‌هاي هوره مي‌توان موارد زير را نام برد:

بان بنه‌اي، بنيري چر، دودنگي، باريه، غريبي، ساروخاني، گل ودره، پاوه موري، قطار، هجراني، مجنوني، سحري وهي لا. و مقام‌هاي شاد اين موسيقي بيشتر در طبيعت و در کنار چشمه سارها، مناطق سر سبز کوه و دشت اجرا مي‌شود و مقام‌هاي غمگين آن در مکان‌هاي خلوت و کنج خانه‌ها اجرا مي‌شود.

چوپانان، از مهم‌ترين خوانندگان اين موسيقي هستند که هنگام چراي احشام براي گذراندن اوقات خود اقدام به خواندن هوره مي‌نمايند.

هوره، از جمله آوازهايي است که خواننده آن غم‌ها، ناراحتي‌ها واحساسات دروني خود را از طريق اجراي آن تخليه نموده وجهت کار و تلاش در اجتماع آماده مي‌شود.همچنين باعث ايجاد روابط دوستانه و پيوند عاطفي ميان افراد يک منطقه مي‌شود.

از لحاظ فرهنگي هوره، يکي از عناصر فرهنگي استان بوده که در آن از واژه‌گان و اشعار کاملا بومي و محلي استفاده مي‌شود و يکي از منابع مهم در تقويت زبان و گويش محلي استان است و از لحاظ جغرافيايي موجب ايجاد نوعي پيوند فرهنگي ميان مناطق اجرا کننده اين نوع موسيقي مي‌گردد.

از نمونه‌‌هاي ديگر اين آيين مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:

1-سياچه مانه: يک آواز بسيار غم‌انگيز است که از بقاياي نيايشي اهورا مزدا است.

2-مور: در مرگ افراد به وسيله زنان و گاهي هم توسط مردان خوانده مي‌شود که شامل اشعاري ده هجايي در وصف دلاوري‌ها، شکار، خصوصيات و ويژگي‌هاي متوفي و مذمت فلک سروده مي‌شود و معمولا با گريه و سوز همراه است.

3-آواي چمري: در مرگ عزيزان وبزرگان ايل اجرا مي‌شود.

4-لاوه لاوه: کهن‌ترين زمزمه سحرانگيز مادر است. در لالايي گواراترين عاطفه انساني موج مي‌زند ومادران از غم‌ها و دلسوختگي‌ها و آرزوهاي فروخفته و فروخورده خود مي‌گويند.

هوره آواز ممتدي است که خواننده، شعرها وابيات بيشماري را در ذهن داشته  و آن‌ها را هنگام آواز به صورت پي‌درپي استفاده مي‌کند، گاه شعرها، سروده خود خواننده است و گاه شعرهاي مورد استفاده را از ديگر شاعران به عاريت مي‌گيرد. هوره، در گذشته‌هاي دور مضموني مذهبي داشته وبيشتر به آواز کردن کتب آسماني يا آموزه‌هاي منظومه مذهبي پرداخته است. اما امروزه مضموني عاشقانه دارد. هوره يا همان آواز اصيل ابتدايي ما، در همه آوازه، تصنيف‌ها وترانه‌هاست. عناصر طبيعي، بومي گرايي شديد، کوه، درخت، وسياه‌چادر(دوار) در بيت‌هاي هوره نقشي تاثيرگذار و محوري دارد و از زندگي ماشيني امروزي در هوره هيچ گونه اثري نيست. براي درک درست اين موضوع بايد به گذشته برگرديم که در آن زمان سازها و آلات موسيقي وجود نداشته است. آيا در آن زمان موسيقي چيزي غير از هوره بوده است.