موزه مجازی میراث معنوی ایران

تعزيه: عزاداري‌کردن (مطلقا)، برپاداشتن مجلس عزا براي حسين ابن علي(ع) (مخصوصا)، نمايش دادن وقايع کربلا و حوادثي که بر سر بعضي ائمه آمده است، نمايش مذهبي، شبيه خواني.(محمد معين، فرهنگ فارسي، مدخل تعزيه)

در تعريف تعزيه‌خوان چنين آمده است:

تعزيه‌خوان: کسي که در تعزيه وظيفه‌اي را ايفا کند و اشعار مخصوص را بخواند.

تعزيه دار: برپا دارنده مجلس تعزيه.(محمد معين، فرهنگ فارسي، مدخل تعزيه)

تعزيه يا تعزيه خواني يا شبيه خواني:

تاريخ پيدايش نمايش‌هاي مذهبي ايراني، معلوم نيست، ولي در زمان ناصرالدين شاه قاجار براي ترويج آن، کوشش فراوان شد. واقعه کربل با رعايت تسلسل شهرهاي کوچک و دهات اجرا مي‌گردد. اين تعزيه‌ها همگي جنبه‌هاي عزاداري ندارند و موضوع‌هاي تفريحي نيز در اين مراسم داخل گرديده است. از جمله تعزيه‌هاي دره الصرف، امير تيموري و حضرت يوسف، عروسي دختر قريش، عاق والدين و... . شبيه‌خوان‌ها مطالب خود را به شعر و آواز خوش و اغلب از روي نسخ مي‌خواندند.

آوازهايي که خوانده مي‌شد، مناسب با موقع، مقام و روحيه شبيه بود. مثلا حضرت عباس(ع) عموما چهارگاه، حُر، عراق و ... در تعزيه چهره آرايي نبود. ولي صورت اشخاص با نقشی که بر عهده داشتند متناسب بود.

صد و پنجاه نوع مجلس عزا در مدح امام جعفر صادق، امام حسين، ذکريا و پيغمبران مرسل و غيره .... مي‌گويند .

گروه‌هاي تعزيه‌خوان گرد هم مي‌آيند و ساير عزاداران، اعم از سينه‌زن و زنجير‌زن مشغول عزاداري مي‌شوند. تعزيه‌خوانان لباس‌هاي مختص نقش خود را مي‌پوشند و با ابزار و ادواتش همانند زره، خنجر، شهيد و سرنيزه خود را تا مسلح مي‌کنند و با نواخت طبل عزا روانه محل اجراي تعزيه مي‌شوند.

از جمله تعزيه‌ها، تعزيه حربن رياحي است. در اين تعزيه مراحل ورود حُر به صحرا کربلا و بستن راه بر امام حسين و يارانش، نمايش و سپس مراحل برگشت حربن رياحي و شهادت او به نمايش در مي‌آيد و نيز روز تاسوعا، تعزيه مسلم، علي اکبر امام حسين (ع) و ابوالفضل العباس (ع) توسط تعزيه خوانان برگزار مي‌گردد.

روز عاشورا، اوج مراسم تعزيه خواني است . از روستاهاي اطراف و شهر از صبح زود در محل برگزاري تعزيه حضور به هم مي‌رسانند، تا شاهد برگزاري مراسم باشند. تعزيه‌خوانان از محل تکيه با همراهي هييت‌هاي عزاداري و سوار بر اسب با پوشش کامل روانه محل برگزاري تعزيه مي‌گردند.

باني تعزيه دعوت مي‌کند و ما (احمد علي معصوم، تقي معصوم، حاج اقا اسدالله معصومي و...) در آن مجلس مي‌خوانيم. نسخه تعزيه ( شعر ) را، بزرگترها تقسيم مي‌کنند و زنجيره دارد يعني هر کس نوبت خود را در خواندن تعزيه رعايت مي‌کند.

مدت تعزيه خواني 4 تا 5 روز است که چند روز در منزل آقاي معصومي استراحت مي‌کنند و بعد ازظهرها براي اجراي تعزيه به مکان تعزيه، که حسينيه داخل روستاست مي‌روند. حسينيه توسط آقاي معصومي که مکاني هم براي آقايان و هم براي خانم‌ها است، ساخته شده است.

يک ساعت قبل از تعزيه، تعزيه‌خوانان گرد هم جمع مي‌شود، چايي ميخورند، سپس لباس‌ها را عوض مي‌کنند که آقاي قربانعلي قاسمي نقش مخالف خوان ( شمر ) لباس قرمز رنگ را مي‌پوشد.

اشعار تعزيه، در مدح امام حسين(ع)، امام رضا(ع)، امام علي(ع)، مالک اشتر، جنگ مرحب و در شهادت همه امامان در طول سال خوانده مي‌شود. مدح‌ها قبلا معرفي شده است اما مدح خروج مختار زيبا و مناسب براي جشنواره‌هاست ولي متاسفانه در هيچ جشنواره‌اي شرکت نکرده‌اند .

ارزش تعزيه به رفتار حضرت علي(ع)، رفتار ابن ملجم مرادي و رفتار امام حسين(ع) با حُر است . بعضي از بچه‌ها با شنيدن اشعار متوجه رفتارها نمي‌شوند، اما با ديدن اجراي نقش‌ها، به ارزش اين رفتارها پي‌ مي‌برند و الگو مي‌گيرند.

لباس عشقيا ( شمر، ابن ملجم مرادي ) قرمز رنگ، لباس حضرت ابوالفضل سبز رنگ است و عربي مي‌باشد، بعد عبا مي‌پوشند و لباده را در مي‌آورند و با زره جنگي مي‌روند.

سدر ايام محرم به طور مداوم روزي 5/2 ساعت تعزيه‌خواني مي‌شود. روز قتل امام حسين تعزيه حدود 8 ساعت طول مي‌کشد از ساعت 5/6 صبح شروع و 3 بعد از ظهر تمام مي‌شود.

حسينيه که با کمک روستاييان و آقاي معصومي ساخته شده، جوابگوي جمعيت روستا و همچنين تعزيه‌خواني را ندارد. روز تعزيه حدود ده هزار نفر براي ديدن تعزيه مي‌آيند که از اين تعداد دو هزار نفر خانم هستند و از شهرهاي قروه، رزن، همدان و حتي از تهران مي‌آيند .

هزينه و جاي استراحت تعزيه‌خوانان در اين مدت را يکي از بانيان (آقاي معصومي) مي‌دهند، که توانايي اين هزينه را ندارند که نيازمند کمک از طرف دولت براي تعزيه مي‌باشد.

غذا و نذري روز تعزيه به صورت ساندويچ خيلي ساده (نان وپنير) بيسکويت و چايي است که به کمک جوانان به مردم داده مي‌شود. هزينه غذا و نذري را مردم مي‌دهند.

تعزيه‌خوانان براي حقوق و دستمزد تعزيه خواني نمي‌کنند. اگر هم کسي نذري داشته باشد به آنان مي‌دهند و آن‌ها هم در کمک تعزيه‌خواني خرج مي‌کنند.

اعتقادات :

اعتقادات اين است که براي اجابت دعا نذر مي‌کنند. براي خوب شدن مريضشان يا خوشبختي بچه‌هايشان نذر مي‌کنند و به اسم ابوالفضل قسم مي‌خورند .

براي نصيحت جوانان از اشعار و محتوا استفاده مي‌کنند و جوانان براي اشعار احترام قايل هستند.